YENİ DÜZENLEMELER IŞIĞINDA: SÜRDÜRÜLEBİLİR SU YÖNETİMİ VE KURAKÇIL PEYZAJ
Peyzaj mimarları olarak; suyu yalnızca yüzeyde estetik bir unsur olarak kullanmak yerine, toprağın derinliklerinde tutan, sistem bütünlüğü içinde yöneten ve kentsel yaşam kalitesini artıran bir vizyonla hareket etmeliyiz.
Küresel iklim değişikliğinin etkilerinin en sert hissedildiği Akdeniz havzasında yer alan ülkemizde, su kaynaklarının verimli kullanımı hayati bir önem taşımaktadır. Yayınlanan son kararnameler ile kamu ve özel sektör projelerinde suyun akılcı kullanımı yasal bir zemine oturtulmuştur. Bu noktada Peyzaj Mimarlığı sadece estetik kaygılar güden bir meslek dalı olmaktan çıkıp, kentsel dirençlilik, ekolojik sürdürülebilirlik ve kaynak yönetimi açısından stratejik bir uzmanlık alanı olarak öne çıkmaktadır.
- Temel Kavram: Kurakçıl Peyzaj (Xeriscaping) Nedir?
Kurakçıl peyzaj, "hiç su kullanmamak", “yalnızca cüruf ya da dolomit sermek” veya "sadece kaktüs dikmek" değildir. Kurakçıl peyzaj, suyun buharlaşma ile kaybını en aza indiren, bölgenin doğal florasına uygun bitkilerin seçildiği ve suyun en verimli şekilde yönetildiği bilimsel bir peyzaj tasarım yaklaşımıdır.
Bu yaklaşım, su tüketimini klasik peyzaj uygulamalarına kıyasla %50 ile %75 oranında azaltmayı hedefler.
- Peyzaj Mimarlığı Disiplininin Kritik Rolü
Yayınlanan kararnameler, peyzaj mimarlarını sürecin yalnızca "uygulayıcısı" olmaktan çıkararak, planlama–tasarım–yönetim süreçlerinin tamamında karar verici konumuna taşımaktadır. Bu kapsamda öncelikli sorumluluk alanları şunlardır:
A. Estetik Odaklı Yaklaşımdan Ekolojik ve İşlevsel Tasarıma Geçiş
Peyzaj mimarları, projeleri yalnızca görsel bir düzenleme alanı olarak değil, yaşayan, işleyen ve kendini yenileyebilen ekosistemler olarak kurgulamakla yükümlüdür. İthal ve su tüketimi yüksek egzotik türler yerine; yerel iklim koşullarına uyumlu, dirençli ve düşük bakım gerektiren doğal (yerel) türlerin kullanımı esastır.
B. Çim Alanların Sınırlandırılması
B. Çim Alanların Sınırlandırılması
Geleneksel peyzaj uygulamalarında en yüksek su tüketimine sahip öğelerden biri olan geniş çim alanları, kararnameler kapsamında ciddi biçimde sınırlandırılmaktadır. Çim kullanımının tamamen ortadan kaldırılması değil, yalnızca gerçekten fonksiyonel olduğu alanlarla sınırlandırılması gerekmektedir (ör. aktif rekreasyon alanları). Diğer yüzeylerde kurakçıl yer örtücüler, doğal bitkiler ve malçlama teknikleri tercih edilmelidir.
C. Su Hasadı ve Entegre Su Yönetimi
Peyzaj mimarı, yağmur suyunu bir atık olarak değil, bir kaynak ve tasarımın temel girdisi olarak ele almalıdır:
- Yağmur Bahçeleri (Rain Gardens): Yüzey akış sularının toplanıp filtre edilerek yeraltı suyuna kazandırılması.
- Biyoswale (Biyo-hendekler): Suyun bitkisel filtrasyonla
- Gri Su Kullanımı: Arıtılmış atık suların sulamada değerlendirilmesi.
- Kurakçıl Peyzajın 7 Temel İlkesi
Kararnamenin teknik altyapısını oluşturan ve her peyzaj projesinde kontrol listesi olarak kullanılması gereken 7 ilke şunlardır:
- Doğru Planlama ve Tasarım: Arazinin eğimi, güneş ve rüzgar yönleri analiz edilerek bitkilerin su ihtiyacına göre bölgelere (hidrozonlara) ayrılması.
- Toprak Analizi ve İyileştirme: Toprağın su tutma kapasitesini artırmak için organik madde (kompost) takviyesi yapılması.
- Uygun Bitki Seçimi: Kuraklığa dayanıklı, yerel flora bitkilerinin tercih edilmesi.
- Çim Alanların Azaltılması: Çimin sadece gerekli yerlerde kullanılması, alternatif olarak kurakçıl yer örtücülerin seçilmesi.
- Verimli Sulama Sistemleri: Tasarıma ve bölgeye uygun sulama sistemlerinin ve akıllı sensörlerin (yağmur/nem sensörü) kullanımı.
- Malçlama (Mulching): Toprak yüzeyinin ağaç kabuğu, çakıl veya organik materyallerle örtülerek nem kaybının önlenmesi ve yabani ot kontrolü.
- Periyodik Bakım: Sistemin sürdürülebilirliği için budama, havalandırma ve sulama kontrollerinin düzenli yapılması.
- Uygulamanın Getirdiği Kazanımlar
Bu yönetmeliklere uyum sağlamak ve kurakçıl peyzaj ilkelerini benimsemek sadece yasal bir zorunluluk değil, çok yönlü bir kazanımdır:
- Ekonomik: Sulama, gübreleme ve bakım işçiliği maliyetlerinde ciddi düşüş sağlar.
- Ekolojik: Yeraltı su kaynaklarını korur, kimyasal gübre kullanımını azaltır, biyoçeşitliliği (arılar, kelebekler) destekler.
- Estetik: Tek tip yeşil alanlar yerine, mevsimsel renk değişimleri sunan, dinamik ve karakterli sürdürülebilir peyzajlar oluşturur.
Yayınlanan kararname, Türkiye peyzaj sektöründe yeni bir dönemin başlangıcıdır.. Artık yalnızca "yeşil” alanlar tasarlamak yetersizdir; su yönetimiyle uyumlu, iklim krizine karşı dirençli ekosistemler tasarlamak temel hedefimiz olmalıdır.
Peyzaj mimarları olarak; suyu yalnızca yüzeyde estetik bir unsur olarak kullanmak yerine, toprağın derinliklerinde tutan, sistem bütünlüğü içinde yöneten ve kentsel yaşam kalitesini artıran bir vizyonla hareket etmeliyiz.
Kurakçıl peyzaj, geleceğimizin teminatıdır.
TMMOB Peyzaj Mimarları Odası
-
Dönem Yönetim Kurulu
Okunma Sayısı: 117
Fotoğraf Galerisi
En Çok Okunanlar
-
MESLEKİ DENETİM UYGULAMASI
/2007
Okunma Sayısı:43193
-
PEYZAJ MİMARLIĞI HİZMETLERİ EN AZ BEDEL HESABI, ARTIK ODAMIZ OTOMASYON SİSTEMİ ÜZERİNDEN ÜYELERİMİZİN HİZMETİNE AÇILDI
/2010
Okunma Sayısı:41852
-
SÖZLEŞME ÖRNEKLERİ
/2007
Okunma Sayısı:38441
-
BÜRO TESCİL BELGESİ (BTB) ALMA KOŞULLARI
/2007
Okunma Sayısı:37419
-
MESLEKİ TANINIRLIĞIMIZDAKİ EN ÖNEMLİ ADIM
/2006
Okunma Sayısı:35270
-
KAMU İHALE KURUMU HÜKÜMLERİ GEREĞİ İŞ BİTİRME BELGESİ İLE İLGİLİ BİLGİLENDİRME
/2008
Okunma Sayısı:34503
-
SÖZLEŞMELİ/ÜCRETLİ PEYZAJ MİMARI ASGARİ ÜCRETLERİ
/2011
Okunma Sayısı:33175
-
KEŞİF-METRAJ VE İHALE DOSYASI HAZIRLANMASI
/2009
Okunma Sayısı:31049
-
Plansız Alanlar Imar Yönetmeliği
/2006
Okunma Sayısı:27296
-
6831 Sayılı Orman Kanunu
/2006
Okunma Sayısı:26326