Kentin en temel elemanlarından biri olan açık alanlar; mimari yapıların ve ulaşım alanlarının dışında kalan yerler olarak tanımlanmaktadır. Kentlerimizde nüfusun hızla artması ve plansız yapılaşmaya paralel olarak kent içerisindeki açık ve yeşil alanlar gittikçe azalmaktadır. Açık yeşil alanların ekolojik, ekonomik, sosyal ve kültürel özellikleri insanların zihinsel yorgunluklarının azaltılmasında, bilgi birikimi kazanımlarında, fiziksel hareketlerinde ve kent yaşamındaki konforunu sağlamada rolü oldukça büyüktür. Kentsel açık yeşil alanların sunmuş olduğu ekolojik, sosyo-kültürel, ekonomik, mekânsal katkıları da düşünüldüğünde bu alanların yalnızca niceliksel özellikleri ile değil aynı zamanda niteliksel özellikleriyle de değerlendirilmesi gerekmektedir.

Günümüzde giderek artan yapılaşma sonucu kentsel açık mekanların azalması ve bu mekanların sağladığı olanaklar, kentsel açık mekanlara olan ihtiyaç ve önemi açıkça göstermektedir. Buna rağmen günümüzde bazı kentsel açık mekanların istenilen düzeyde kullanılmadığı görülmektedir. Bu sorun açık mekanların tasarımı ve yönetimi konularına odaklanılması gerektiğini göstermektedir. Bu noktada çevrenin ekolojik, ekonomik, estetik ve işlevsel ölçütlere uygun olarak planlanması, tasarımı ve yönetimi kapsamında peyzaj mimarlarına önemli görevler düşmektedir. Bu görevlerden biri de peyzaj performans ölçümüdür. Bu noktada peyzaj performans değerlendirmesini açıklamak ve kent parklarımız, yeşil alanlarımız için önemini ifade etmek gerekir.

İnsanlar tarafından deneyimlenen, algılanan, ölçülen ve yaşanabilirliğe referans veren değerler performans göstergeleridir. Çevresel tasarımda performans kavramı doğrudan mekanın kalitesiyle ilişkilendirilmiştir. Performans boyutlarının değerlendirilmesi, mevcut mekanın niteliklerinin tespit edilmesi ve olumlu yönde değişikliklere gidilmesi anlamında yarar sağlarken, bir yandan da yeni oluşumlarda olumsuzlukları en aza indirmek adına programlama kriterlerini belirlemede yol gösterici olmaktadır.

Özetlemek gerekirse açık yeşil alanlarımızın tasarım ve uygulama süreçlerinde peyzaj performans ölçümü hayati önem taşımaktadır. Tasarlanan ve uygulaması tamamlanan kent parklarımızın kente sunmuş olduğu ekolojik, ekonomik ve sosyal katkıları ne oldu? Açık yeşil alanlarımızın performansını arttırmak istiyorsak bu soruları sormamız gerekir. Bu noktada amaç çevreyi iyi analiz etmiş, ekolojik, ekonomik ve sosyal açıdan bir problemi çözmüş, kendi içinde inandırıcı  ve tutarlı projelerin peşinden gitmektir. Bunun da tek yolu peyzaj performans ölçümüdür. Ülkemizde peyzaj mimarlığı uygulamalarının performans ölçümüne yönelik standartlar henüz olgunlaşmamıştır. Peyzaj projesi hazırlatan idareciler, yöneticiler ve işverenler ile kullanıcılar tarafından bu veriler talep edilir hale gelirse bu standartlar belirlenir ve açık yeşil alanlarımızın sürdürülebilirliği sağlanmış olur. Aksi halde yalnızca estetik kaygıların ön planda olduğu, bulunduğu çevreden bağımsız, bağlamından koparılmış, çevresel, ekolojik, ekonomik ve sosyal boyutların göz ardı edildiği, tek tip projeleri görmeye devam ederiz.

TMMOB Peyzaj Mimarları Odası

Trabzon Şubesi 3. Dönem Yönetim Kurulu